Krv u urinu odnosno hematurija predstavlja prisustvo krvi u urinu, tačnije prisustvo abnormalnog broja eritrocita u urinu. Promena boje urina je prvi, ali ne i siguran znak postojanja hematurije.
autor: mr ph. spec. Mirjana Balać
Ukoliko je urin crvene, crveno-smeđe ili smeđe boje, to se nikako ne sme zanemariti. Potrebno je obratiti se lekaru koji će pacijenta uputiti da uradi rutinski pregled urina u laboratoriji (pregled fizičkih osobina, hemijski pregled i mikroskopski pregled sedimenta urina). Ukoliko se hemijskim pregledom urina dokaže prisustvo krvi, to je potrebno potvrditi mikroskopskim pregledom sedimenta urina, dokazati prisustvo eritrocita.
Crvena boja urina ne potiče isključivo od eritrocita, već i od hemoglobin (uvek prisutan u hematuriji), mioglobina, porfirina, hrane, lekova.
Hematurija se definiše kao pojava više od 3 eritrocita po vidnom polju pri pregledu dva od tri pravilno sakupljena uzorka urina.
Vrste hematurije
Mikrohematuriju (prisustvo krvi nije vidljivo golim okom) možemo otkriti jedino mikroskopskim pregledom sedimenta urina, dok se makrohematurija može prepoznati po specifičnoj boji urina, crvenoj, crveno-smeđoj ili smeđoj (vidljiva je golim okom).
Permanentna hematurija prisutna je u svakom uzorku urina, intermitentna samo povremeno, simptomatska hematurija praćena je određenim simptomima i znacima, dok asimptomatska (izolovana) hematurija predstavlja nalaz eritrocita u urinu bez prisustva drugih patoloških nalaza (proteinurija, cilindri) i bez ikakvih simptoma.
Hematurija, bila ona mikroskopska ili makroskopska, je simptom koji se nikako ne sme zanemariti. Kada se rutinskim pregledom urina potvrdi prisustvo hematurije potrebno je pristupiti drugim dijagnostičkim postupcima kojima bi se otkrio uzrok prisustva krvi u urinu. Odnosno, ako se potvrdi hematurija traži se uzrok i izvor krvarenja kako bi se bolesti, koje su uzrok hematurije otkrile na vreme tj. u početnom stadijumu, što povećava učinak lečenja i izlečenje.
Najčešći uzroci koji dovode do pojave krvi u urinu
Uzroci hematurije mogu biti različiti. Hematurija sama po sebi nije bolest, ali može biti simptom (znak) mnogih bolesti.
Urinarna infekcija. Simptomi su učestali nagon za morenjem, bol i osećaj pečenja i žarenja prilikom mokrenja, neprijatan i jak miris urina. Urinarne infekcije uglavnom uzrokuju mikrohematuriju.
Zapaljenje bubrega tj. pijelonefritis. Simptomi su malaksalost, povišena telesna temperatura (najčešće iznad 38C), bol u slabinama ili leđima, bol u stomaku, bol i osećaj pečenja i žarenja prilikom mokrenja, učestalo mokrenje, iznenadni nagon za mokrenjem posebno u toku noći.
Kamen u mokraćnim putevima, najčešće ne daje simptome i osoba često ne zna da ga ima dok je na to ne alarmira iznenadan jak bol u slabinama ili se postojanje kamenčića dijagnostikuje slučajno ultrazvučnim pregledom. Više je faktora koji pogoduju nastanku kamena u bubregu: ishrana, smanjen unos tečnosti, postojanje metaboličkih poremećaja, genetska predispozicija, postojanje anatomskih abnormalnosti. Kamen u mokraćnim putevima može uzrokovati i mikro i obimnije krvarenje.
Uvećana prostate ili benigna hiperplazija prostate. Simptomi su otežano mokrenje, stalan ili iznenadan nagon za mokrenjem, isprekidan mlaz, nemogućnost pražnjenja bešike. Benigna hiperplazija prostate može uzrokovati mikrohematuriju ali i onu većeg obima. Zapaljenje prostate ima slične simptome.
Bolest bubrega. Mikrohematurija je čest simptom glomerulonefitisa, zapaljenja dela bubrega koji je odgovoran za filtriranje krvi i stvaranje urina. Glomerulonefritis može biti deo neke sistemske bolesti kao što je npr dijabetes ali se može pojaviti i samostalno.
Karcinom. Vidljivo prisustvo krvi u urinu može da bude znak uznapredovalog karcinoma bubrega, prostate ili mokraćne bešike. Takođe, na tumor može ukazati i iznenadna pojava krvi i isto tako iznenadno nestajanje. Ovaj tip hematurije naziva se i kapriciozna hematurija.
Nasledni poremećaji. Anemija srpastih ćelija može uzrokovati i mikro i makrohematuriju. Anemija srpastih ćelija je genetski determinisana bolest i odlikuje je poremećaj u strukturi hemoglobina. Pripada grupi retkih bolesti. Velike nade u lečenju ovog tipa anemije polaže se u genetsku terapiju.
Povrede bubrega. Dejstvom fizičke sile npr. usled saobraćane nezgode, sportske aktivnosti itd. može doći do povrede bubrega koja se može manifestovati i pojavom krvi u urinu.
Lekovi. Tkivo bubrega je osetljivo na delovanje potencijalno nefrotoksičnih lekova. Pod uticajem ovih lekova može doći do oštećenja tkiva bubrega na šta može ukazati prisustvo proteina i krvi u urinu.
Iscrpljujuća fizička aktivnost, retko ali može biti uzrok pojave krvi u urinu. Povezuje se sa dehidratacijom, povećanom razgradnjom eritrocita usled dugotrajne aerobne aktivnosti, povredama mokraćne bešike. Među sportistima najčešće se pojavljuje kod onih koji se trčanjem.
Promenjen izgled urina
Sam izgled urina već može pomoći kod određivanja mogućeg uzroka makrohematurije. Ukoliko je hematurija glomerularnog porekla obično je urin smeđe boje (boja čaja ili coca-cole), a ukoliko potiče iz donjeg dela urinarnog trakta (ureter, mokraćna bešika) urin je ružičaste ili crvene boje.
Lažno pozitivni i lažno negativni rezultati
Mikrohematurija se može otkriti rutinskim pregledom urina koji podrazumeva pregled fizičkih osobina, hemijski pregled i mikroskopski pregled sedimenta urina. Pri hemijskom pregledu mogući su lažno pozitivni rezultati (usled kontaminacije menstrualnim ili krvarenjem iz hemoroida, prisustva bakterija i hrana bogata oksidansima i vitamini), lažno negativne rezultate može da da urin čiji je pH nizak (manji od 5,1) ili vitamin C (askorbinska kiselina). Zato svaki pozitivan nalaz treba proveriti i potvrditi mikroskopskim pregledom sedimenta urina.
Mikrohematurija samo u jednom uzorku urina (pojedinačna) najčešće ne traži dalja ispitivanja, uzrok je obično virusna infekcija, trauma ili vežbanje dok perzistentna ili intermitentna hematurija zahtevaju dalje ispitivanje kako bi se utvrdio uzrok koji je doveo do hematurije.
Na prvom mestu to je pregled pacijenta i kompletna anamneza. Anamneza i klinički pregled se upotpunjuju laboratorijskim analizama krvi i urina (mikroskopski pregled sedimenta urina, određivanje uree, kreatinina i proteina) i urinokulturom. Kod muškaraca je potrebno uraditi i PSA. Mikroskopskim pregledom sedimenta urina dokazuje se prisustvo eritrocita i njihova morfologija, a urinokulturom postojanje infekcije koja može biti uzrok mikrohematurije. Takođe je potrebno uraditi ultrazvučni i rendgenski pregled pacijenta. Na osnovu ovih nalaza pacijent se dalje usmerava na nefrološka ispitivanja (ukoliko je prisutna proteinurija, dismorfni eritrociti i povišen kreatinin što upućuje na glomerulske uzroke hematurije), odnosno na urološka ispitivanja (ukoliko je neglomerulska).
Kod 35% bolesnika sa mikrohematurijom i 10% sa makrohematurijom uzrok ne bude otkriven.
Published on: Jun 14, 2019 at 09:35
Upadated on: Jul 10, 2023 at 09:00
