Šta je ablacija mrežnjače tj ablacija retine?
Ablacija retine odnosno mrežnjače je vrlo ozbiljno oboljenje kod koga dolazi do odvajanja mrežnjače (retine) od slojeva koji se nalaze ispod nje. Odvojena mrežnjača gubi snabdevanje krvlju što dovodi do neishranjenosti pa ne može da obavlja svoju funkciju. Kao posledica ovog procesa dolazi do slabljenja vida koje može biti različitog stepena. Ukoliko se simptomi ne prepoznaju i ablacija retine ne leči može doći do nepovratnog gubitka vida.
Zašto dolazi do ablacije tj odvajanja retine? Koji su uzroci ablacije retine?
Ablacija retine može biti povezana s urođenim malformacijama, metaboličkim poremećajima kao što je dijabetes, traumama (uključujući prethodne hirurške intervencije na oku), bolestima krvnih sudova, velikom kratkovidošću, bolestima staklastog tela ili degeneracijom.
Uzroci nastanka ablacije retine mogu biti i tumori oka, zapaljenja, dijabetična retinopatija (komplikacija šećerne bolesti), anemija srpastih ćelija, uznapredovala retinopatija nedonoščadi i povreda oka.
Rizični faktori za nastanak ablacije retine tj. mrežnjače su kratkovidost, afakija (nedostatak sočiva u oku), pseudofakija (veštačko sočivo u oku nakon operacije katarakte), trauma…
Prema mehanizmu nastajanja ablacija retine može biti: primarna (idiopatske) i sekundarna.
Primarna ablacija retine nastaje kao posledica degenerativnih promena horioretine i staklastog tela (ruptura retinae). Najčešće se javlja kod izražene miopije (kratkovidosti), jer usled istezanja mrežnjače dolazi do degenerativnih promena u njenim slojevima i kao posledica toga javlja se na periferiji pukotina kroz koju ulazi tečnost iz staklastog tela i razdvaja mrežnjaču.
Sekundarna ablacija retine nastaje kao posledica nekog drugog procesa u oku. Najčešće nastaje kod malignog melanoma sudovnjače, kod zapaljenskih promena u sudovnoj opni, kod ožiljnih promena u staklastom telu, kod prisustva parazita – cisticerkusa u oku i posle povrede oka.
Koji su simptomi i znaci ablacije retine? Kako da prepoznamo da postoji problem?
Glavni simptomi početka ablacije su:
- prašinasta zamućenja ispred oka i pojava svetlucavih tačkica (fotopsija)
- kod mnogih bolesnika se kao prvi simptom javlja nagli i ubrzani gubitak vida i defekt vidnog polja u obliku zavese
- bolesnici se često žale da predmete vide iskrivljeno i talasasto (metamorfopsija)
- mogu se pojaviti manji, ili veći konci, ili mušice koji lebde u vidnom polju
Koliko je ablacija retine česta?
Procenjuje se da 15% osoba sa ablacijom retine na jednom oku, kasnije razvije bolest i na drugom oku. Rizik obostrane bolesti je povećan (25-30%) kod osoba koje su imale obostranu operaciju očne katarakte.
Statistički podaci pokazuju da je od svih pacijenata otprilike, 40-50% svih bolesnika su kratkovidi, 30-40% ih se podvrglo operaciji katarakte, a 10-20% ih je doživelo direktnu očnu povredu. Traumatske ablacije su češće kod mlađih osoba. Ablacija retine se u ukupnom broju jednako pojavljuje kod muškaraca i žena. Do 40 godina, muškarci češće pate od ovog stanja (60:40) zbog češće izloženosti traumama. Sa starenjem se učestalost povećava; bolest se obično javlja u dobi 40-70 godina.
Ablacija retine lečenje – Kako se leči ablacija retine?
Lečenje je hirurško, a svrha mu je zatvaranje pukotine mrežnjače.
Koji tip lečenja će se primeniti odlučuje hirurg. Ukoliko se problem uočio na vreme i nije došlo do ablacije tj odlubljivanja retine već samo do napuknuća tj rupture hirurg će primenom lasera rešiti problem i retinu zalepiti i sprečiti dalje napredovanje.
Međutim ako simptomi nisu prepoznati na vreme i došlo je do ablacije neophodno je uraditi intervenciju koja se naziva virektomija. U lokalnoj ansteziji uz sedaciju lekar uklanja staklasto telo iz unutrašnjosti oka. Staklastog telo održava strukturu oka okruglom i ono se zamenjuje gasom ili uljem kako bi se retina vratila na svoje mesto. U narednih oko 8 nedelja telo stvara tečnost i zamenjuje gas koji je plasiran. Ukoliko je kao zamena za staklasto telo bio postavljen balon sa uljem nakon nekoliko nedelja se uklanja manjom hiruruškom intervencijom.
Šta očekivati nakon operacije?
Nakon operacije oko je zatvoreno jedan dan, u većini slučajeva nije mnogo bolno ni crveno. Protiv bolova preporučuje se uzimanje ibuprofena ili paracetamola. Oko može da bude crveno i da postoji otok kapka kao i pojačano suzenje. Ovi simptomi postepeno se ublažavaju i nestaju.
Nakon operacije lekar će vam propisati kapi za ublažavnje zapaljenja oka, antibiotske kapi a može biti potrebno da se ukapavaju i kapi protiv povišenog očnog pritiska.
Na kontrolni pregled dolazi se narednog dana zatim 7 dana od intervencije i treći kontrolni pregled je nakon 2-3 nedelje.
Često pitanje koje pacijenti postavljaju je i kada će moći da se vrate svakodnecvnim aktivnostima ali univerzalan odgovor ne postoji. U zavisnosti od težine ablacije to može biti već nakon 10 dana u slučaju nekomplikovanih stanja pa do nekoliko meseci. Prvih 10 dana od intervencije preporučuje se mirovanje, izbegavanje dizanja tereta. Kada su u pitanju čitanje ili rad na računaru preporučuje se pošteda odnoso korišćenje zdravog oka. Nekoliko dana od intervencije potrebno je izbegavati ulazak vode u oko. Ukoliko je potrebno putovati avionom neophodna je konsultacija sa doktorom. Takođe, ukoliko potoji potreba za operacijom u opštoj anesteziji neophodno je da o operaciji ablacije mrežnjače obavestite svog lekara i aneseziologa.
Savremene dijagnostičke metode omogućavaju ranu dijagnostiku promena koje vode ka ablaciji retine, pa je moguće preduzeti preventivne mere: fotokoagulacija i krioaplikacija laserom kako bi se sprečio nastanak ablacije.
Ablacija retine prognoza – Da li ablacija retine dovodi do slepila?
Neposredno nakon operacije ablacije mrežnjače vid kao i u periodu oporavka vid nije oštar.
Prognoza ablacije retine zavisi od vremena, tipa i od toga da li je zahvaćena makula mrežnjače (mesto na kojem izlazi optički nerv). Što je makula više zahvaćena i što je duže vreme dok mrežnjača stoji odlepljena, prognoza je lošija.
Gubitak vida najteža je komplikacija. Suženje vidnog polja i slaba percepcija svetla takođe se mogu pojaviti.
VAŽNO!
Važno je prepoznati znakove nastajanja rupture i SPREČITI nastanak ablacije upotrebom lasera. Ako je došlo do nastanka ablacije, treba sprečiti trajni gubitak vidne oštrine HITNOM hirurškom intervencijom, unutar 24 časa, u odgovarajućim centrima koji se bave ovom hirurgijom, pre nego što dođe do odvajanja žute mrlje.
Ako je i to vreme propušteno, onda je potrebno sprečiti dalji progresivni gubitak vida i nastanak težih oblika ablacije RANOM intervencijom, u roku ne dužem od nedelju dana. Što je vreme od nastanka ablacije do operacije duže i funkcionalni rezultat je slabiji, bez obzira na potpuno naleganje mrežnjače.
Nelečena ablacija RETINE vodi definitivnom slepilu u roku od godinu dana.
