Palijativna – hospicijska pomoć pruža se kroz različite organizacijske oblike.Primarno se nastoji da to bude kućna hospicijska briga koju sprovodi poseban tim (lekar, medicinska sestra, socijalni radnik, obučeni volonteri) uz saradnju sa timovima primarne zdravstvene zaštite (zdravstvena stanica, dom zdravlja). Često to nije moguće, jer bolesnik u kući nema osobu koja bi ga mogla negovati, ili je ta osoba premorena ili je stanje bolesnika preteško, kada se bolesnika upućuje u bolnički oblik hospicija koji može biti deo neke bolnice ili posebno odvojena ustanova za bolničku palijativnu negu. U sklopu stručnih službi posebno postoje savetovališta za palijativnu negu i hronični bol, kao i službe žalovanja i službe za psihosocijalnu podršku porodici. Palijativna nega nije bdenje nad bolesnikom.
U sklopu mera palijativne nege, održavanje higijene bolesnika i prostorija u kojoj boravi, obezbeđivanje unosa hrane i tečnosti, davanje simptomatske terapije i staranje o emocionalnim potrebama bolesnog čoveka način su aktivne borbe za što bolji kvalitet života tog bolesnika. Farmakološke metode lečenja (terapija hroničnog bola i drugih posledica teške bolesti) jedan su od bitnih elemenata palijativne nege. Palijativna nega primarno je usmerena na kvalitet preostalog života, olakšanje boli i simptoma kod bolesnika, ali i podršku porodici u žalovanju.
Različiti modeli palijativne medicine uključuju hospicijske programe koji su stručno definisani i formulisani još od strane dr Cicely Saunders osnivača Hospicija sv. Kristofera, ustanove osnovane 1967. godine u Londonu. Još 1978. godine osnovana je Međunarodna hospicijska organizacija (Natonal Hopice of Organisation – NHO), sa ciljem širenja hospicijske brige, organizacije i edukacije. Od strane evropskih institucija jasno su definisane smernice palijatvne medicine i dopunski su definisane u skorije vreme preporukama Poverenstva ministara Veća Evrope iz 2003. godine državama članicama o organizaciji palijativne brige.
U Republici Srbiji, u skladu sa navedenim smernicama i drugim međunarodnim aktima koji su deo prilagođavanja našeg sistema življenja savremenom evropskom modelu, poslednjih nekoliko godina usvojeni su dokumenti koji daju smernice delovanja društva u oblasti palijativne medicine. Kao deo Strategije razvoja zdravstvenog sistema Republike Srbije od strane stručnih službi izrađena je Nacionalna strategija za palijativno zbrinjavanje. Strategija zahteva naporan rad u višegodišnjem periodu gde će se osnivati posebne stručne službe, ali i menjati svest zdrastvenih radnika, porodice i pacijenta.
Sprovođenjem palijativne nege osnovno je srušiti tri predrasude:
• kulturološko verovanje našeg naroda da se bol mora trpeti, da je sramota biti uplašen i da bolesnik mora da svoje tegobe nosi u sebi
• na drugom mestu potrebu porodice da sažaljeva teško bolesnog i umirućeg, ali bez jasnog stava šta sa potrebama bolesnog člana porodice
• na trećem mestu promenu stručnog stava zdravstvenih radnika da je neizlečivi i umirući pacijent zbog svoje neizlečivosti prestao biti briga zdravstvenog sistema.
Problem našeg zdravstvenog sistema za sada nije samo u nedostatku državnih i privatnih bolničkih i vanbolničkih ustanova koje bi u sklopu zdravstvenog sistema i ustanova socijalne zaštite, u ograničenim materijalnim mogućnostima sprovele sistem palijativne, hospicijske nege.
Mnogo veći, a lakše rešiv problem je nedostatak medikamenata, posebno iz grupe lekova za suzbijanje boli i drugih tegoba takvih bolesnika kao i nedostatka drugih medicinskih sredstava i tehničkih pomagala koja se primenjuju u palijativnoj – hospicijskoj nezi u svakodnevnoj praksi zapadnih zemalja, a nisu dostupni u našoj zemlji.
U palijativnoj medicini uloga društvenog, a ne samo zdravstvenog sistemaje jeste da u granicama stručnih moći otkloni bol i druge tegobe teškog bolesnika, da poštuje želju tog pacijenta i njegove porodice koji stepen stručne pomoći želi da primi i omogući mu da na dostojan način dočeka kraj svoj života.
Palijativna nega se ne završava smrću bolesnika već se nakon njegove smrti, a i pre toga stručna pažnja i pomoć pruža članovima porodice.
Van Rensselaer Potter, hemičar, kancerolog i pionir bioetike, kao nauke koja treba da razvija svest o potrebi racionalnog i opreznog odnosa biološkog i kulturnog razvoja ljudske zajednice upozoravao da ne odvajamo etičke vrednosti od bioloških činjenica. Ostaje pitanje da li smo u istinu empatični i etični prema našim umirućima •
