Dobro disanje na nos je jedan od osnovnih preduslova kvalitetnog načina života. Ljudi kod kojih postoje poteškoće pri disanju na nos često su hronično umorni, pospani, slabije koncentracije u obavljanju svakodnevnih aktivnosti, a tegobe su naročito izražene pri pojačanoj fizičkoj aktivnosti.
autor: dr Ana Vukićević Milanović-specijalista otorinolaringologije
Uzroci poremećaja disanja na nos mogu biti vrlo širokog spektra, a od velikog značaja je ustanoviti tačan uzrok, otkloniti ga i poboljšati ovu elementarnu životnu funkciju.
Infekcije organa za disanje
Pacijenti se uglavnom žale na otežano disanje na nos, tokom infekcija respiratornog trakta, bilo da su u pitanju bakterijske ili virusne infekcije. Tada je sluznica nosa otečena, a produkcija sekreta je pojačana, što pojačava nazalnu blokadu, i primorava na disanje otvorenih usta. Ova pojava je najčešća u dečijoj polulaciji, preškolskog uzrasta, zbog česte izloženosti virusnim infekcijama u kolektivu. Smatra se da je prosečan broj ovakvih infekcija kod dece od 8 do 10 tokom jedne godine. Ovakav problem se uglavnom rešava simptomatskom terapijom, koja podrazumeva redovnu toaletu nosa, kratkotrajnu upotrebu vazokonstriktornih kapi za nos, a kod bakterisjkih infekcija i antimikrobnu terapiju.
Uvećani treći krajnik
Značajan uzrok poremećaja disanja na nos, kod dece je i hipertrofija limfnog tkiva trećeg krajnika, koja remeti normalan protok vazduha kroz nosne šupljine, te ova deca uobičajeno dišu otvorenih usta, hrču, imaju izražene podočnjake,slabije su koncentrisana, a često su i oslabljenog sluha- konduktivna nagluvost, zbog nakupljanja sekreta u šupljinama srednjeg uva. Potrebno je obratiti pažnju na decu kod kojih postoji anamnestički podatak o prekidima disanja tokom sna- sleep apnea, i oni su uvelikom broju slučajeva konkurenti za hirurško uklanjanje adeonida, u cilju normalizacije disajne funkcije.
Prisustvo stranih tela u nosu
Strana tela u nosu nisu retkost. Obično se sreću kod dece, koja usled radoznalosti i nemogućnosti razaznavanja opasnosti situacije, u nos guraju različite predmete ( perlice, gumice, plastelin…). Roditelji ih u ORL ambulantu dovode zbog otežanog disanja na nos i obično pojačane, jednostrane, zamućene sekrecije iz nosa. Strano telo iz nosa, nikada ne treba vaditi sam, već se obratitii otorinolaringologu, a upravo iz razloga što nestručni pokušaji vađenja, mogu dovesti do zapadanja stranog tela kroz hoane u donje partije respiratornog trakta (aspiracija stranog tela), što je mnogo opasnija situacija od samog stranog tela u nosu.
Alergije
Pacijenti koji pate od alergija, najčešće kao prvu i najizraženiju tegobu navode nazalnu blokadu. Pored toga se žale na pojačanu, obično bistru sekreciju iz nosu, svrab sluznice nosa i ždrela, učestalo serijsko kijanje, svrab i suzenje očiju. Kod pacijenata kod kojih postoji senzibilizacija na polene, uglavnom su tegobe izražene sezonski, dok kod onih koji su alergični na neki od celogodišnjih alergena- npr. grinje, tegobe su prisutne tokom cele godine. Alergijski rinitis treba shvatiti ozbiljno, mada često liči na prehladu, a upravo iz razloga što dugogodišnje tegobe od strane gornjih respiratornih puteva alergijske prirode, koje nisu lečene, ili su neadekvatno lečene, pacijente čine pretendentima na razvoj astme. Vidovi lečenja alergijskog rinitisa su različiti. Za koji ćemo se opredeliti zavisi od izraženosti i dužine trajanja tegoba. Klasičan konzevativni tretman podrazumeva redovnu toaletu nosa, upotrebu intranazalnih kortikosteroidnih sprejeva i lekova iz grupe antihistaminika. Kada ovakva terapija ne daje zadovoljavajuće rezultate, pacijenti mogu biti podvrgnuti i alergen specifičnoj imunoterapiji (najčešća je u primeni sublingvalna imunoterapija). Ovo je višegodišnji proces ( 3-5 godina), koji u prvo vreme obično podrazumeva paralelnu primenu i konzervativne terapije, a zatim se ona redukuje do potpunog prekida uzimanja, a pacijenti imaju sve manje izražene tegobe, do potpunog nestanka tegoba.
Tumori
Uzroci poteškoća pri disanju na nos, mogu biti i različite benigne i maligne tumorske promene u nosnim šupljinama. U praksi se najčešće sreću nazalni polipi, koji mogu opstruisati u celosti nosne hodnike. Mogu biti jednostrani ili se javljati obostrano. Svaka jednostrana promena ovog tipa u nosu, zahteva poseban oprez, zbog mogućnosti maligne prirode. Nazalna polipoza se može rešavati konzervativnim putem, ali i hirurškim-polipektomija. Maligni tumori u nosu, su pored otežanog disanja, obično praćeni i ponavljanim jednostranim krvarenjima iz nosa.
Devijacija nosne pregrade je svakako jedan od najčešćih uzroka poteškoća pri disanju na nos. Većini ljudi je nosna pregrada- septum, devirana u različitom stepenu. Kod nekih je urođena, nastala prenatalno, zbog položaja ploda u materici majke, nekada nastaje tokom samog porođaja- kao porođajna povreda, u a u ostalim slučajevima je posledica povreda nosa tokom života. Pacijenti koji imaju deviranu nosnu pregradu obično dišu otvorenih usta, zbog nemogućnosti kvalitetnog protoka vazduha kroz nos, hrču, podložniji su respiratornim infekcijama i gušoboljama zbog isušivanja sluznice ždrela. Žale se na pojačano zamaranje pri obavljanju sportskih aktivnosti i loš san. Standardna dijagnostika podrazumeva klinički ORL pregled, RTG paranazalnih šupljina, endoskopski pregled nosa, funkcionalnu dijagnostičku proceduru – rinomanometrija. Ukoliko postoji indikacija predlaže se operativna procedura- septoplastika. Tokom života pacijenti sa deviranom nosnom pregradom, naviknu se na loše disanje na nos, a tek nakon uspelog operativnog zahvata shvataju šta znači kvalitetno disanje na nos.
Šta god bio razlog poteškoća pri disanju na nos, treba ga otkriti i adekvatno i pravovremeno lečiti, a sve u cilju normalnog obavljanja svakodnevnih aktivnosti. Rešavanjem ovog problema stvaraju se preduslovi za fiziološko funkcionisanje kardiovaskularnog , respiratornog i centralnog nervnog sistema, što je osnov kvalitetnog načina života.
