Strana tela u nosu su najčešće sitni predmeti kojima se deca igraju (dugmići, mali klikeri, komadići papira ili plastelina), delovi igračaka ili semenke različitih plodova, koje tom prilikom uguraju u nosnu šupljinu. Posebno su opasne povrede ukoliko se u nosu deteta nađu male elektro-alkalne baterije. To se najčešće javlja u dece uzrasta od 2-5 godina, a posebno je opasna činjenica da roditelji to jako kasno primete.
Autor: Asist. dr sc. med. Aleksandar Perić, otorinolaringolog, Klinika za ORL VMA
VAŽNO JE REAGOVATI ŠTO PRE
Prvi znaci koji pobuđuju sumnju na prisustvo stranog tela u nosu su bol i otežano disanje na jednu stranu nosa, dok se sluzavo-gnojava sekrecija iz nosa pojavljuje nešto kasnije. U svakom slučaju, roditelji bi takvo dete što pre trebali da dovedu na pregled ORL specijaliste. Dijagnoza se postavlja relativno lako, obično prednjom rinoskopijom. Najčešće se strano telo nalazi uglavljeno između nosne pregrade i donje nosne školjke. Ponekad je nephodno uraditi endoskopski pregled nosne šupljine deteta.
To je siguran, bezbolan i veoma precizan dijagnostički postupak, kojim se omogućava da se uoče mala strana tela koja su zaglavljena u predelu spoljašnjeg zida nosne duplje, naročito u donjem ili u srednjem nosnom hodniku. Ukoliko su deca nemirna, moraju se čvrsto držati a u slučajevima veoma uznemirene dece ili mentalno retardiranih, potrebno ih je uvesti u opštu anesteziju. Ako se sumnja na postojanje više manjih stranih tela u nosu ili njihovih raspadnutih delova ili ukoliko su prisutni jak otok sluznice nosa ili njeno krvarenja, pre uklanjanja stranog tela potrebno je uraditi rendgensko snimanje nosa i paranazalnih sinusa, obično u dve projekcije.
UKLANJANJE STRANIH TELA
Strana tela u nosnoj šupljini se uklanjaju posebnim metalnim instrumentom sa kukicom na vrhu, čime se omogućava sigurnost u izvlačenju tih predmeta. Ne preporučuje se upotreba drugih instrumenata (pincete i hvataljke), koja mogu potisnuti strana tela dublje ili ih čak ugurati u donje disajne puteve, što može dodatno zakomplikovati celu priču.
Kod nemirne dece bolje je strana tela uklanjati u opštoj anesteziji nego rizikovati da ono zapadne u donje disajne puteve, što može dovesti do ugušenja deteta. Ukoliko strano telo nije u potpunosti uklonjeno, to može prouzrokovati zapaljensku reakciju sa jakom bakterijskom infekcijom.
Takođe, taloženjem kalcijumovih soli (karbonata i fosfata), kao i delova zgusnutog nosnog sekreta oko jezgra koji čini ostatak stranog tela, mogu nastati pravi kamenčići u nosu, takozvani rinoliti. Oni takođe predstavljaju strana tela i daju identične simptome. Dijagnoza se postavlja na isti način, s tim što se rinoliti kao kalcifikati dobro vide na standardnim RTG snimcima. Rinoliti ponekad mogu biti toliko veliki da se mogu odstraniti samo u opštoj anesteziji, komad po komad, tek nakon što se pažljivo izdrobe.
ALKALNE BATERIJE, POSEBNO OPASNE
Posebno su teške i opasne povrede koje nastaju malim alkalnim baterijama koje deca mogu sebi ugurati u nos. Obično pri nalazu elektro-alkalne baterije u nosu uočavamo polja kolikvacione nekroze nosne sluznice, otvore (perforacije) nosne pregrade, opekotine, priraslice i/ili ožiljke sa suženjem (stenozom) nosnih hodnika. Posebno su opasni bazni (alkalni) sastojci u baterijama. Oni vrlo brzo prodiru u duboke slojeve tkiva uzrokujući razgradnju proteina, saponifikaciju masti i dehidrataciju ćelija i tkiva.
ZNACI KOJI UPUĆUJU NA POSTOJANJE STRANOG TELA U NOSU
Srećom, svi znaci koji upućuju na postojanje stranog tela u nosu, nastaju veoma brzo. Povišena telesna temperatura i sluzavo-gnojava sekrecija iz nosa manifestuju se samo par sati nakon otežanog disanja na nos. Ubrzo nakon toga, usled bakterijske infekcije, nastaje neprijatan zadah iz nosa i usne šupljine.
Vrlo je važno zapamtiti da roditelji moraju reagovati veoma brzo, kako bi strano telo bilo uklonjeno što ranije. Što se strano telo ukloni iz nosa kasnije, to su oštećenja tkiva veća, a postoji opasnost zapadanja stranog tela u niže disajne puteve, što može biti fatalno za dete.
Posebno je bitno da u nastupu straha za zdravlje deteta ne počnu sami da vade strano telo, čime posao lekara mogu znatno otežati.
