Curenje nosa, mogući uzroci, dijagnoza i lečenje

Curenje nosa je pratilac zapaljeja sinusa. Može biti posledica profesionalnih oboljenja, povrede glave, preterane upotrebe nazalnih dekongestiva (lekova za povećanje prohodnosti li „otpušivanje“ nosa, prisustva stranog tela u nosu (posebno važno kada kod dece), tumora nosa, hormonskih promena, genetskih poremećaja itd.

Mogući uzroci curenja nosa su mnogobrojni. Najčešće su to su alergije i infektivna oboljenja. Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze, pregleda i analiza a lečenje je usmereno na osnovnu bolest.

autor: dr Danijela Graovac

Sluzokoža koja oblaže nosne šupljine bogata je žlezdama koje luče fini sekret kojim se održava potrebna vlažnost sluzokože. Pod normalnim uslovima sluz prekriva čitavu sluzokožu nosa kao i ostale sluznice respiratornog sistema i stalno se obnavlja. Brzina obnavljanja se razlikuje u zavisnosti od dela nosne šupljine. Kod zadnje trećine nosne šupljine obnavlja se na svakih 10 minuta, u sinusima svakih 20 a kod prednje trećine nosne šupljine svaki sat. U sastavu nosne sluzi dominira voda sa 94%, dok ostatak čine belančevine, masti i soli pa je i sredina unutar nosa bazna, pH 6.5 do 7.2.

Rad žlezda suzokože nosa regulišu parasimpatikus i simpatikus (delovi centralnog nervnog sistema). Pod uticajem parasimpatikusa luči se bistra, žitka tečnost dok je simpatikus odgovoran za lučenje guste sluzi. Kada su ova dva sistema u ravnoteži nemamo problem i sluzokoža je optimalno vlažna. Pod normalnim uslovima da bi ostvarila svoju osnovnu ulogu a to je vlaženje i regulacija temperature udahnutog vazduha, sluznica nosa mora da proizvede oko pola litre sluzi za 24h. U zahtevnijim okolnostima kada je vazduh hladan, suv ili vrlo vruć najčešće dolazi do poremećaja u sekreciji, odnosno njenog iscrpljivanja pa spontno počinjemo da dišemo i na nos i na usta. Disanjem na usta, vazduh se delimično ovlaži i ugreje što pruža priliku nosu da se oporavi.

CURENJE NOSA I INFEKCIJE

Curenje nosa redovan je simptom virusnih infekcija poput prehlade i gripa. Curenje nosa uzrokovano bakterijskom infekcijom je jako retko i obično se javlja kod osoba sa kompromitovanim imunitetom. Bakterije su uglavnom sekundarni uzročnici (bakterijska infekcija nadovezuje se na postojeću bolest ili stanje) kao sto su Str. pneumoniae i H. influenzae.

Povećano stvaranje sluzi u nosu u slučaju infekcija, ima zaštitnu ulogu. Veće količine sluzi popunjavaju šupljine nosa kako bi se sprečilo dalje širenje infekcije na pluća i disajne puteve. Međutim, ako se prohodnost nosnih šupljina blokira može doći do zadržavanja sluzi u sinusnoj šupljini što pogoduje razvoju zapaljenja sinusa i glavobolje. Ako se sluz zadržava u Eustahijevoj tubi, može doći do pojave bola i infekcije uha. Isto tako i zapaljenje sinusa uzrokuje pojačanu sekreciju nosnih žlezda i curenje nosa.

CURENJE NOSA I ALERGIJE

Najčešće je curenje nosa simptom alergije. U kontaktu sluzokože nosa sa alergenom dolazi do pokretanja imunološke reakcije i sinteze IgE antitela koji učestvuju u oslobađanju medijatora zapaljenja što uzrokuje otok, zapaljenje i povećanu produkciju sluzi. Curenje nosa kao posledica alergijske reakcije može biti sezonskog karaktera odnosno u vreme cvetanja pojedinih biljaka ali, može trajati i čitave godine na primer u slučaju alergije na prašinu, grinje itd.

VAZOMOTORNI RINITIS

Jaki misrisi, duvanski dim, izduvni gasovi, promene spoljne temperature i vlažnosti, i drugi nespecifični stimulansi dovode do hiperreaktivnosti sluznice nosa i pojave obilne vodenaste sekrecije, slivanja niz ždrelo, kijanja, opstrukcije nosa (obično samo jedne strane i to one na kojoj pacijent spava). Ova pojava u stručnim krugovima poznata je pod nazivom vazomotorni rintis. U osnovi vazomotornog rinitisa nije alergijska reakcija. Smatra se da on nastaje usled disbalansa inervacije sluzokože nosa.

Neka hrana – vruća ili ljuta može izazvati reaktivnu rinoreju. Profesionalni uzročnici su inhalacioni agensi sa radnog mesta. Medikamentozni izazivači su sami lekovi kao što su nazalni dekongestivi, imidazol, simpatikomimetici, rezerpin, metildopa, inhibitori angiotenzin konvertujućeg enzima, aspirin, oralni kontraceptivi itd.

SUZE I CURENJE NOSA

Povećano stvaranje suza bez obzira na uzrok (emotivne prirode ili povreda oka), uvek dovodi i do curenja nosa. Suze se kroz nazolakrimalni kanal, koji se nalazi u unutrašnjem uglu kapka slivaju u šupljinu nosa. Kada je količina suza veća, veća količina tečnosti dospeva u nosnu šupljinu i nos curi.

IZGLED SEKRETA-PUT DO DIJAGNOZE

Sekrecija može biti bistra (vodenasta), sluzava (mukozna), sluzavognojna ili gnojna (mukopurulentna, purulentna- žuta, žutozelena), i sa sukrvicom. Bista, vodenasta je najčešće znak virusne infekcije, alergije ili promene spoljne temperature. Purulentna je znak superinfekcije bakterijama. Cerebrospinalna rinoreja je isticanje cerebrospinalne tečnosti iz nosa koja se javlja posle povreda glave sa frakturom baze lobanje. Curenje krvi iz nosa ili epistaxis može biti iz samog nosa zbog trauma nosa, mehaničkog  oštećenja sluznice nosa, krvarećeg polipa ili malignog tumora. Može biti i zbog drugih uzroka kao što je hipertenzija, fon Vilebrandova bolest, anemija ili zarazne bolesti gornjih disajnih puteva

DIJAGNOSTIKA I LEČENJE

Dijagnoza se postavlja na osnovu detaljne anamneze, pregleda, laboratorijskih nalaza. Kod sumnje na alergijske uzročnike rade se alergološki testovi, a kod sumnje na zapaljenje sinusa radi se Rtg snimak paranazalnih šupljina.

Lečenje je usmereno na osnovnu bolest. Kod alergijskih se koriste antihistaminici koji smanjuju kijanje i curenje nosa. Lokalni dekongestivi povećavaju prohodnost nosa, ali je njihova upotreba ograničena na maksimalno 5-7 dana. Usled dugotrajne upotrebe razvija se medikamentozni rinitis. Od pomoći mogu biti slani nazalni sprejevi i nazalno ispiranje nosa. Kada je sekret purulentan potrebno je uključiti antibiotike.