autor: Mr sc. med. dr Gordana Suvajac, očna bolnica „Profesional dr Suvajac“
Dijabetička retinopatija predstavlja jedan od četiri najčešća uzroka slepila i vodeći uzrok slepila kod radno sposobnog stanovništva, odnosno, kod pacijenata u dobi od 20 do 65 godina.Visoke vrednosti šećera u krvi oštećuju krvne sudove mrežnjače što dovodi do isticanja tečnosti iz njih ili krvarenja. Posledično dolazi do otoka mrežnjače i formiranja masnih naslaga na različitim mestima u mrežnjači. Ove promene se prvo javljaju u sklopu neproliferativne dijabetičke retinopatije.
Kod pacijenata sa slabo regulisanim vrednostima šećera u krvi dolazi do napredovanja bolesti i težih oštećenja krvnih sudova mrežnjače. Ta oštećenja dovode do smanjenog krvotoka i dostavljanja hranljivih supstanci određenim delovima mrežnjače. Stručno rečeno dolazi do njene ishemije.
Organizam, odnosno mrežnjača, to pokušava da kompenzuje stvaranjem (proliferacijom) novih krvnih sudova. Međutim, ti novoformirani krvni sudovi su abnormalne strukture, fragilni su i dovode do krvarenja u staklastom telu (hemoftalmusa) i značajnog pada vida. Ovo je teži, proliferativni stadijum dijabetičke retinopatije koji nelečen dovodi do slepila.
Komplikacije dijabetičke retinopatije mogu dovesti i do ablacije mrežnjače, nastanka katarakte i glaukoma.
Simptomi dijabetičke retinopatije
U ranim stadijumima dijabetičke retinopatije ne moraju da budu prisutni nikakvi simptomi, ali u kasnijim stadijumima oštećenja na očnom dnu mogu da dovedu do značajnog gubitka vida.
Novonastale deformacije posmatranih objekata, smanjenje vidne oštrine, otežano čitanje i rad na blizinu mogu da ukažu na moguća oštećenja u žutoj mrlji (delu kojim oko gleda, tački jasnog vida-makuli).
Pojava ispada u vidnom polju, u vidu crnih mrlja, ,,letećih mušica’’ i sličnih tegoba može da ukaže na postojanje krvarenja na očnom dnu i u staklastom telu.
Još jedan simptom koji može da se javi su duple slike. To je posledica oštećenja nerava koji inervišu očne mišiće.
Ukoliko primetite bilo koji od ovih simptoma obavezno posetite oftalmologa kako bi bio urađen pregled očnog dna.
Dijagnoza dijabetičke retinopatije
Dijagnoza dijabetičke retinopatije se postavlja pregledom očnog dna i krvnih sudova mrežnjače koji se radi nakon širenja zenica.
Kod postojanja promena u žutoj mrlji može se uraditi OCT snimanje kako bi se preciznije utvrdilo stanje žute mrlje i pratio efekat terapije.
Ukoliko se sumnja na postojanje abnormalnih krvnih sudova mrežnjače i proliferativnog oblika dijabetičke retinopatije mogu se uraditi i dodatna dijagnostička snimanja, fluoresceinska angiografija, foto fundus snimanje promena na mrežnjači i fundus autofluorescencija.
Prevencija oštećenja vida kod šećerne bolesti
- Najvažnija je dobra regulacija šećera u krvi (kao najvažniji pokazatelj uzima se vrednost HbA1c čija vrednost ne bi trebalo da prelazi 6,5%, maksimalno 7%)
- Dobro regulisanje krvnog pritiska i nivoa masnoća u krvi
- Odgovarajuća ishrana
- Redovna umerena fizička aktivnost
- Pridržavanje saveta lekara
- Redovni godišnji oftalmološki pregledi
Lečenje dijabetičke retinopatije
Treba imati u vidu da se kod 95% pacijenata sa već postojećom dijabetičkom retinopatijom može sprečiti značajan gubitak vida ukoliko se lečenje započne na vreme. Upravo se u tome ogleda važnost redovnih godišnjih pregleda oftalmologa.
Kod postojanja značajnijih oštećenja, dijabetička retinopatija se može lečiti primenom laserske fotokoagulacije (LFC). Laser fotokoagulacija je metoda kojom se primenom laserskih pulseva oko oštećenih krvnih sudova mrežnjače sprečava dalje curenje tečnosti i sprečava formiranje novih, patoloških krvnih sudova. Takođe se kod postojanja otoka žute mrlje sprečava njegovo pogoršanje a ubrzava povlačenje tečnosti. Laser fotokoagulacija je ambulantna procedura, radi se u lokalnoj, kapljičnoj anesteziji i potpuno je bezbolna metoda.
Primena inhibitora angiogeneze (anti-VEGF tretman) predstavlja savremenu metodu davanja injekcije u staklasto telo oka. Lek koji se daje ima sposobnost da zaustavlja rast novih krvnih sudova i na taj način sprečava dalje komplikacije. Rezultati koji se očekuju jesu očuvanje postojeće vidne funkcije i sprečavanje daljeg napredovanja bolesti.
Kod nekih pacijenata može doći do krvarenja u staklasto telo koje se nalazi ispred mrežnjače što može dovesti do pada i zamućenja vida. Ukoliko posle određenog vremena ne dođe do povlačenja krvi i gubitka smetnji, moguće je uraditi vitrektomiju (hirurško uklanjanje staklastog tela) u cilju otklanjanja simptoma i poboljšanja vida.
Ukoliko je kao posledica šećerne bolesti nastala komplikovana katarakta koja dovodi do umanjenja vida moguće je uraditi operaciju katarakte sa ugradnjom intraokularnog sočiva.
Takođe, ukoliko je kao komplikacija šećerne bolesti došlo do nastanka glaukoma potrebno je njegovo praćenje i lečenje.
Dijabetes, iako ozbiljno hronično oboljenje koje sa sobom nosi brojne komplikacije, uz adekvatnu metaboličku kontrolu i timski rad endokrinologa, neurologa i oftalmologa može omogućiti odličan kvalitet života pacijenta bez previše odricanja.
