Ablacija retine odnosno mrežnjače je vrlo ozbiljno oboljenje kod koga dolazi do odvajanja mrežnjače (retine) od slojeva koji se nalaze ispod nje. Odvojena mrežnjača ne može da obavlja svoju funkciju pa usled toga dolazi do slabljenja vida različitog stepena. Ukoliko se blagovremeno hirurški ne leči može dovesti do nepovratnog gubitka vida.
autor: dr Danijela Ranđelović, oftalmolog
Ablacija retine može biti povezana s urođenim malformacijama, metaboličkim poremećajima, traumama (uključujući prethodne hirurške intervencije na oku), bolestima krvnih sudova, velikom kratkovidošću, bolestima staklastog tela ili degeneracijom. Uzroci nastanka ablacije retine mogu biti i tumori oka, zapaljenja, dijabetična retinopatija (komplikacija šećerne bolesti), anemija srpastih ćelija, uznapredovala retinopatija nedonoščadi i povreda oka.
Od tri tipa ablacije retine, najčešći je oblik tokom kog dolazi do pucanje sloja retine. Očna vodica ulazi na mestu pukotine i nastaje odlubljivanje mrežnjače.
Rizični faktori za nastanak ablacije retine tj. mrežnjače su kratkovidost, afakija (nedostatak sočiva u oku), pseudofakija (veštačko sočivo u oku nakon operacije katarakte), trauma…
Uzrok nastanka
Prema mehanizmu nastajanja ablacij retine može biti: primarna (idiopatske) i sekundarna.
Primarna ablacija retine nastaje kao posledica degenerativnih promena horioretine i staklastog tela (ruptura retinae). Najčešće se javlja kod izražene miopije (kratkovidosti), jer usled istezanja mrežnjače dolazi do degenerativnih promena u njenim slojevima i kao posledica toga javlja se na periferiji pukotina kroz koju ulazi tečnost iz staklastog tela i razdvaja mrežnjaču.
Sekundarna ablacija retine nastaje kao posledica nekog drugog procesa u oku. Najčešće nastaje kod malignog melanoma sudovnjače, kod zapaljenskih promena u sudovnoj opni, kod ožiljnih promena u staklastom telu, kod prisustva parazita – cisticerkusa u oku i posle povrede oka.
Koji su simptomi i znaci ablacije retine?
Glavni simptomi početka ablacije su:
- prašinasta zamućenja ispred oka i svetlucave tačkice (fotopsija)
- kod mnogih bolesnika se kao prvi simptom javlja nagli i ubrzani gubitak vida i defekt vidnog polja u obliku zavese
- bolesnici se često žale da predmete vide iskrivljeno i talasasto (metamorfopsija)
- mogu se pojaviti manji, ili veći konci, ili mušice koji lebde u vidnom polju
Procenjuje se da 15% osoba sa ablacijom retine na jednom oku, kasnije razvije bolest i na drugom oku. Rizik obostrane bolesti je povećan (25-30%) kod osoba koje su imale obostranu operaciju očne katarakte.
Statistički podaci pokazuju da je od svih pacijenata otprilike, 40-50% svih bolesnika su kratkovidi, 30-40% ih se podvrglo operaciji katarakte, a 10-20% ih je doživelo direktnu očnu povredu. Traumatske ablacije su češće kod mlađih osoba. Ablacija retine se u ukupnom broju jednako pojavljuje kod muškaraca i žena. Do 40 godina, muškarci češće pate od ovog stanja (60:40) zbog češće izloženosti traumama. Sa starenjem se učestalost povećava; bolest se obično javlja u dobi 40-70 godina.
Kako se ablacija retine leči?
Lečenje je hirurško, a svrha mu je zatvaranje pukotine mrežnjače.
Hirurškim putem, postavljanjem silikonskog lepka, laserom, ili smrzavanjem slepljuju se odvojeni delovi mrežnjače. Prilikom postojanja zapaljenja potrebni su odgovarajući lekovi.
Savremene dijagnostičke metode omogućavaju ranu dijagnostiku promena koje vode ka ablaciji retine, pa je moguće preduzeti preventivne mere: fotokoagulacija i krioaplikacija laserom kako bi se sprečio nastanak ablacije.
Gubitak vida najteža je komplikacija. Suženje vidnog polja i slaba percepcija svetla takođe se mogu pojaviti.
Prognoza zavisi od vremena, tipa i od toga da li je zahvaćena makula mrežnjače (mesto na kojem izlazi optički nerv). Što je makula više zahvaćena i što je duže vreme dok mrežnjača stoji odlepljena, prognoza je lošija.
VAŽNO!
Važno je prepoznati znakove nastajanja rupture i SPREČITI nastanak ablacije upotrebom lasera. Ako je došlo do nastanka ablacije, treba sprečiti trajni gubitak vidne oštrine HITNOM hirurškom intervencijom, unutar 24 časa, u odgovarajućim centrima koji se bave ovom hirurgijom, pre nego što dođe do odvajanja žute mrlje.
Ako je i to vreme propušteno, onda je potrebno sprečiti dalji progresivni gubitak vida i nastanak težih oblika ablacije RANOM intervencijom, u roku ne dužem od nedelju dana. Što je vreme od nastanka ablacije do operacije duže i funkcionalni rezultat je slabiji, bez obzira na potpuno naleganje mrežnjače.
Nelečena ablacija RETINE vodi definitivnom slepilu u roku od godinu dana.