Srčana slabost tj. „srčana insuficijencija“ predstavlja klinički sindrom koji naslaje usled poremećaja strukture ili funkcije srca.
autori: Prof. dr Svetozar Putnik specijalista kardiohirurgije i Spec. dr. med. Milica Vukićević specijalizant interne medicine
Srce je organ koji čine četiri srčane šupljine-leva komora, leva pretkomora, desna komora i desna pretkomora. Sa svim svojim preostalim strukturama, srčani mišić svojim kontrakcijama funkcioniše kao pumpa koja posredstvom kako srčanih šupljina, srčanih zalistaka, tako i arterijskih i venskih krvnih sudova omogućava oksigenaciju krvi i snabdeva ostale organe krvlju zasićenom kiseonikom.
ŠTA PREDSTAVLJA SRČANA SLABOST?
Slabost srca kao pumpe, poznata kao srčana slabost tj. „srčana insuficijencija“ predstavlja klinički sindrom koji naslaje usled poremećaja strukture ili funkcije srca. Posledično dolazi do onemogućavanja zadovoljenja potreba organizma za kiseonikom i do aktivacije kompenzatornih kardijalnih i ekstrakardijalnih mehanizama i niza hemodinamskih bubrežnih, neurogenih i hormonskih poremećaja.
Balgovremeno prepoznata početna srčana slabost, utvrđivanje njene etiologije, lečenje i praćenje tih bolesnika imaju poseban značaj kada je reč o daljem odlučivanju i odabiru metoda lečenja. Takođe, pravovremeni tretman bolesnika sa terminalnom srčanom slabošću uz pomoć svih sada dostupnih kardiohirurških procedura i resursa su od izuzetnog značaja i zahtevaju multidisciplinarni pristup, saradnju lekara na svim nivoima zdravstvene zaštite, kao i timski rad lekara u vođenju ovih bolesnika.
KOJI SU MOGUĆI UZROCI SRČANE SLABOSTI?
Arterijska hipertenzija je kod velikog broja bolesnika u osnovi nastanka srčane slabosti, naročito kada je reč o nelečenoj ili neadekvatno lečenoj arterijskoj hipertenziji. Smatra se da kod 15-20% bolesnika sa idiopatskom dilatativnom kardiomiopatijom (proširene srčane šupljine i oslabljena funkcija srca nepoznate etiologije) se razvije srčana slabost.
Genetski faktor tj. nasleđe, virusne infekcije, konzumiranje alkohola i izloženost drugim toksinima česti su etiopatogenetski faktori.
Bolesti srčanih zalistaka, kao posledica reumatske groznice, znatno su ređi uzrok srčane slabosti, dok je degenerativna bolest srčanih zalistaka takođe učestala.
Bolesnici sa dijabetesom češće oboljevanju od srčane slabosti, kao i bolesnici sa poremećajima srčanog ritma.
ŠTA PREDSTAVLJA SINDROM SRČANE SLABOSTI-KADA SE JAVITI LEKARU?
Sindrom sčane slabosti čine određeni simptomi i znaci.
Simptomi su ono što pacijent oseća, a znaci su vidljivi golim okom, međutim neki se međusobno i prepliću.
Simptomi srčane slabosti mogu biti osećaj nedostatka vazduha, smanjena tolerancija fizičkog napora, zamor, slabost, malaksalost, oticanje zglobova, potkolenica, trbuha, testisa, osećaj lupanja/preskakanja srca, krize svesti, noćni kašalj, poremećaj spavanja i disanja tokom sna, sviranje u grudima, porast telesne težine (preko 2kg nedeljno), gubitak telesne težine, gubitak apetita, depresija, erektilna disfunkcija.
S’ druge strane, znaci srčane slabosti su najčešće prepoznati od strane lekara, a od posebnog značaja su oni prepoznatljivi i od strane bolesnika (oticanje, iskašljavanje sukrvičavog ispljuvka, promene u telesnoj težini), koji treba da navedu pacijenta da se javi lekaru.
KOJI SU NAČINI DIJAGNOSTIKOVANJA SRČANE SLABOSTI?
Pacijenti koji imaju neki od prethodno navedenih simptoma ili znakova, treba da obave kardiološki pregled na osnovu kojeg će biti postavljena indikacija za daljim odgovarajućim neinvazivnim/invazivnim dijagnostičkim procedurama.
EKG zapis, rentgenski snimak srca i pluća, ultrazvučni pregled srca i laboratorijske analize mogu ukazati na postojanje srčane slabosti kod ovih pacijenata. Daljom potrebnom dopunskom dijagnostikom moguća je procena stadijuma srčane slabosti u cilju optimizacije daljeg lečenja.
U dopunske dijagnostičke procedure spadaju: test fizičkim opterećenjem tj. stres ehokardiografski test, selektivna koronarografija, kateterizacija desnog i levog srca, magnetna rezonanca srca, perfuziona scintigrafija srčanog mišića i testovi ishemije, genetska ispitivanja, biopsija srčanog mišića.
NAČINI LEČENJA SRČANE SLABOSTI
Lečenje bolesnika sa srčanom slabošću ima za cilj smanjenje simptoma i znakova bolesti, smanjenje broja hospitalizacija i smanjenje ukupnog mortaliteta tj. smrtnosti.
Utvrđivanje uzroka srčane slabosti i indentifikacija pridruženih bolesti određuju kliičku sliku, tok bolesti i lečenja.
Dalja procena simptoma i znakova su izuzetno važne u praćenju odgovora na terapiju. Kod nekih bolesnika se pored medikamentne terapije tj. lečenja lekovima razmatra se i ugradnja odgovarajućih divajseva tj. uređaja (implantabilni kardioverter defibrilatori i resinhronizaciona terapija srca), dok su bolesnici sa krajnjom tj. terminalnom srčanom slabošću kandidati su za ugrdanju pumpe za mehaničku potporu cirkulacije i rad srca koja pomaže rad leve komore (LVAD) ili kandidati za transplantaciju srca.
Ugradnja srčanih pumpi je produžila ljudski vek i omogućila čekanje na transplantaciju srca, tj. odgovarajućeg donora. Ugradnjom srčane pumpe, kod bolesnika koji su optimalni kandidati, moguće je uticati na poboljšanje kvaliteta života-od bolesnika koji je je ležao u krevetu bez mogućnosti i minimalne fizičke aktivnosti, do bolesnika koji je pokretan i normalno obavlja svakodnevne životne aktivnosti.
Ovaj vid lečenja može biti u cilju premošćivanja do odluke o daljem lečenju, do transplantacije srca, do oporavka ili kao deifinitivan vid terapije.
Kod bolesnika sa terminalnim stadijumom srčane slabosti, transplantacija srca znatno poboljšava preživljavanje, toleranciju fizičkog napora i kvalitet života, pružajući šansu bolesniku za nov život.
