Tinitus nije bolest. Ukoliko je moguće, neophodno je pronaći i ukloniti njegov uzrok.
autror: Dr Vesna Tepšić – Ostojić – psihijatar
Tinitus je medicinski naziv za zvuk ili zvonjavu u ušima i karakteristično je da se javlja bez spoljašnjeg zvučnog nadražaja. Najčešće se opisuje kao zujanje, brujanje, pištanje, zvonjenje ili pucketanje u uhu. Može biti stalan, povremen, pulsirajući, visokotonski ili niskotonski.
Kod gotovo svake pete osobe, odnosno kod oko 20% opšte populacije, povremeno se javlja šum u uhu različitog tipa i trajanja. Kod oko 5% populacije se javlja stalni šumu uhu, najčešće jačeg inteziteta, koji subjektivno smeta pojedincu i ometa ga u svakodnevnom životu. Kod starije populacije javljanje šuma još je učestalije.
Individualno je, u kolikoj meri pojedinoj osobi, smeta šum u uhu. Kod nekih ljudi jači šum u uhu ne mora izazivati veće subjektivne smetnje, dok kod drugih i šum manjeg intenziteta može uzrokovati veće subjektivne tegobe. Najčešće smetnje vezane za šum su nemogućnost koncentracije, smetnje spavanja ili hiperakuzija (pojačana osjetljivost na normalan zvuk).
Osobe koje imaju šum često ga povezuju s bolestima uha pa zbog ispoljenog straha i zabrinutosti za zdravlje šum još jače osećaju. Deo osoba kod kojih se javlja šum imaju i određen stepen oštećenja sluha što značajno utiče na mogućnost normalne komunikacije i kvalitet života.
Šum u uhu može imati razne uzroke
Sam šum može biti objektivan ili subjektivan.
Objektivan šum u uhu je uzrokovan spoljašnjim faktorima. Ponekad se može čuti i od strane drugih osoba. Može biti uzrokovan promenama na krvnim sudovima (npr. arteriovenske malformacije), smetnjama Eustahijeve tube ili disfunkcijom mišića srednjeg uha (zvuk koji se opisuje kao lupkanje krila leptira najčešće je posledica nekontrolisanog grčenja stapedijalnog mišića-najmanjeg mišića u organizmu). Kod oboljenja viličnog zgloba koji se nalazi na prednjem zidu ušnog kanala može se čuti krckanje u toku žvakanja.
Subjektivan šum u uhu je češći od objektivnog. Najčešće se radi o takozvanom otogenom šumu, šumu uzrokovanom promenama u unutrašnjem uhu.
Tinitus je načešće uzrokovan oštećenjem sluha, odnosno oštećenjem slušnih ćelija u unutrašnjem uhu ili oštećenjem slušnog živca. Najčešće se opisuje kao pištanje, brujanje ili zujanje.
Tinitus može biti uzrokovan bukom (dugotrajno izlaganje buci ili kratkotrajno izlaganje buci velikog intenziteta). Kod mlađih osoba se šum u ušima sve češće sreće zbog korišćenja slušalica i glasne muzike u kafićima, diskotekama i na koncertima. Do pojave šuma može da dovede buka na radnom mestu ili saobraćajna buka kod stanovnika u prometnim ulicama.
Šum u uhu može nastati i zbog:
- izloženosti ototoksičnim lekovima (lekovi koji štetno deluju na ćelije unutrašnjeg uha),
- smanjenim protokom krvi u unutarnjem uhu,
- iznenadnom promenom pritiska (barotrauma) ili
- prezbiakuzijom (staračka nagluvost).
Najopasniji uzrok šuma koji se manifestuje gotovo uvek jednostrano je tumor slušnog živca. Ovo je benigni tumor i u slučaju da se dijagnostikuje na vreme uspešno se operativno leči.
Osim promenama u unutrašnjem uhu šum također može biti uzrokovan promenama u vanjskom ili srednjem uhu: pritiskom cerumena na bubnu opnu, povredom (perforacija bubne opne ili oštećenje slušnih koščica), razvojem otoskleroze (okoštavanje u srednjem uhu), kardiovaskularnim uzrocima (ateroskleroza, anemija, povišeni krvni pritisak).
Obratite se otorinolaringologu
Kod smetnji sluha i šuma u uhu, treba se obratiti specijalisti otorinolaringologu (otologu / audiologu) koji će preporučiti potrebnu kliničku i audiološku obradu i započeti potrebno lečenje.
Lečenje šuma u uhu treba početi na vreme
Ukoliko se u osnovi nastanka šuma nalazi neko telesno oboljenje neophodno ga je lečiti. Treba razmotriti i lekove koje osoba uzima i njihov uticaj na nastanak šuma.
U terapiji samog tinitusa najčešće se koriste lekovi koji poboljšavaju cirkulaciju u glavi i unutrašnjem uhu. U lečenju šuma koristi se i laser. Intervencija se sprovodi preko spoljašnjeg ušnog kanala zracima određene talasne dužine (650 nm). Poboljšanje se može postići i akupunkturom i preparatima ginko bilobe.
Ukoliko se uz šum pojavljuju i nervoza, nelagoda, sniženje raspoloženja, problem spavanja, koncentracije ili memorije potrebno je ova stanja lečiti. Njihovo lečenje neće ukloniti šum, ali će poboljšati kvalitet života. Bihejvioralna terapija takođe neće ukloniti šum, ali može biti od značajne pomoći. Pacijent se upoznaje s mehanizmom nastanka šuma što mu omogućava prihvatanje šuma samo kao simptoma, a ne kao nečeg što predstavlja opasnost po zdravlje. Cilj metode je smanjenje bolesnikove emocionalne reakcije i habituacija, odnosno navikavanje na šum.
Kad šum u uhu već postoji
Osobe kod kojih postoji šum treba da izbegavaju izlaganje jakim zvukovima i nikotinu kao i unos alkohola. Stres takođe pogoršava tinitus. Treba izbegavati i potpunu tišinu. Lagana i prijatna muzika u prostoriji pomaže da se ne obraća pažnja na šum.
Preventiva je moguća
Nije uvek moguće sprečiti nastanak šuma u ušima, ali na neke faktore nastanka moguće je delovati preventivno. Neophodno je koristiti zaštitu u vidu antifona prilikom izlaganja glasnim zvucima bilo profesionalno (muzičari, industrija) bilo kao hobi (npr. streljane). Smanjite intenzitet zvuka u slušalicama, utišajte zvučnike. Vodite računa o zdravlju srca i krvnih sudova, zdravo se hranite i redovno vežbajte.
