Šećerna bolest predstavlja veliki i rastući ne samo zdrvstveni i medicinski nego i socijalni i ekonomski problem. Procenjuje se da danas u svetu 415 miliona ljudi ima šećernu bolest a da će 2040 godine taj broj iznositi 642 miliona. U Srbiji, broj obolelih od šećerne bolesti iznosi 710.000 ili 9.5 % populacije. Ukoliko se tome doda činjenica da još polovina pacijenata nema postavljenu dijagnozu, a ima šećernu bolest onda ne čudi činjenica da je šećerna bolest peti vodeći uzrok smrtnostii u našoj zemlji.
autor: Ass. dr Marina Anđelić Ilić, spec. endokrinologje KBC Zvezdara
Od šećerne bolesti i njenih komplikacija u Srbiji godišnje umre 3000 pacijenata. Najveći broj pacijenata odnosno više od 90 %, imaju tip 2 šećerne bolesti.
DIJABETES TIP 2
Dijabetes tip 2 je ranije bila bolest pre svega vezana za stariju životnu dob, ali danas je sve više mladih pacijenata kao posledica nezdravih navika u ishrani, prekomerne telesne težine i sedenternog načina života. Neophodnost korišćenja savremene terapije za lečenje dijabetesa pre svega oralnih antidijabetika se danas nameće zajedno sa odgovarajućim higijensko dijetetskim načinom života i adekvatnom fizičkom aktivnošću.
LEČENJE DIJABETESA-INDIVIDUALAN PRISTUP
Koncept savremene terapije za lečenje dijabetesa se zasniva na individualnom pristupu svakom pacijentu odnosno principu da terapija treba da bude krojena po meri svakog pacijenta ponaosob.
ŠTA TO ZNAČI U SVAKODNEVNOJ KLINIČKOJ PRAKSI?
Znači da se terapija dijabetesa za svakog pacijenta određuje na osnovu različitih parametara kao sto su dužina trajanja šećerne bolesti, dužina očekivanog životnog veka, prisustvo drugih značajnijih oboljenja pre svega kardiovaskularnih, prisustvo komplikacija šećerne bolesti.
Takođe faktori koji su veoma važni u određivanju adekvatne terapije antidijabetika su i sklonost ka hipoglikemijama (padu šećera u krvi) kao i to da li je pacijent gojazan ili ne.
Kada se sve ovo uzme u obzir, šta je onda to to što bi idealan oralni antidijabetik morao da poseduje?
Idealni lek bi morao pre svega da bude efikasan u snižavanju hiperglikemije (povišenog šećera u krvi), da ne dovodi do povećanja u telesnoj težini i ukoliko je moguce da dovede do snižavanja TT, da ne izaziva hipoglikemije, da se dobro podnosi, da bude kardiovaskularno bezbezdan, a da opet bude ekonomski pristupačan. Da li postoji takav lek?
SAVREMENI LEKOVI ZA LEČENJE DIJABETESA
Danas postoje lekovi za lečenje dijabetesa koji u najvećoj meri ispunjavaju zahteve koji se postavljaju u savremenoj dijabetologiji.
Svi savremeni vodiči za lečenje dijabetesa kao i preporuke svih najznačajnijih svetskih organizacija koje se bave dijabetesom kao što su EASD (Evropska asocijacija za proučavanje dijabetesa), ADA (Američka dijabetološka asocijacija), IDF (Internacionalna federacija za dijabetes) stavljaju ove lekove u prvi plan i ističu njihove prednosti u odnosu na “stare” i tradicionalne lekove za lečenje dijabetesa.
Te dve savremene grupe lekova koje su se pojavile i u našoj zemlji i koje su dostupne i našim pacijentima (mada ne idu na teret RFZO) su DPP-IV inhibitori (dipeptidyl peptidase IV) i SGLT-2 (Sodium-glucosae co-transporter 2) inhibitori.
DPP-IV INHIBITORI
DPP-IV inhibitori su grupa lekova koja inhibira enzim di- peptidil peptidazu 4 koja je odgovorna za razlaganje hormona koji se oslobođaju u crevima nakon unošenja hrane (GLP-1, GIP). Ovi hormoni koji se oslobađaju u crevima po unosu hranu dovode do povećanog oslobađanja insulina iz pankreasa, usporenog pražnjenja želudca i što je veoma bitno utiču na centar za sitost koji se nalazi u centralnom nervnom sistemu.
Ono što je problem je što se kod pacijenata koji imaju šećernu bolest ovi hormoni veoma brzo razgrađuju od strane gore pomenutih enzima tako da je praktično onemogućavanjem dejstva enzima efekat ovih hormona produžen.
Na taj način DPP- IV inhibitori, povećanjem količine insulina, dovode do snižavanja nivoa šećera u krvi.
Prednosti DPP-IV inhibitora
- ni jedan od lekova iz grupe DPP-IV inhibitora ne dovodi do dobijanja u telesnoj težini,
- ne dovode ni do pojave hipoglikemija (oni praktično deluju samo nakon uzimanja hrane dok u stanjima kada je vrednost šećera u krvi normalna praktično ne deluju),
- jako se dobro podnose,
- mogu se kombinovati sa praktično svim ostalim lekovima za lečenje dijabetesa kao i sa insulinom,
- mogu se dati i kod starijih pacijenata kao i kod pacijenata koji imaju značajna kardiovaskularna oboljenja.
SGLT-2 INHIBITORI
Druga savremena grupa lekova koja se pojavila na tržištu lekova za lečenje dijabetesa a koja je dostupna sada i našim pacijentima su SGLT-2 inhibitori.
Ova grupa lekova deluje na nivou bubrega gde dovodi praktično do sprečavanja resorpcije odosno ponovnog vraćanja u krv onog šećera koji je već isfiltriran u glomerulima bubrega.
Znači, praktično dovode do povećane eliminacije šećera putem bubrega. Na ovaj način ne samo da dovode do snižavanja šečera u krvi već dovode do smanjenja telesne težine što predstavlja jedan od najvećih problema kod pacijenata sa šećernom bolešću. Još jedna od velikih prednosti ove grupe lekova je što dovode i do smanjenja arterijskog pritiska.
Smanjenjem šećera u krvi, telesne težine i arterijskog pritiska ovi lekovi dovode do značajnog smanjenja kardiovaskularnog rizika kod pacijenata odnosno smanjenja pojave infarkta miokarda, angine pectoris i šloga što je od najvećeg značaja, ako su uzme u obzir da su ovo i najznačajniji uzroci smrtnosti kod pacijenata sa tipom 2 dijabetesa.
Ova grupa lekova praktično ne izaziva hipoglikemije, tako da se veoma dobro podnose. Neželjene reakcije na lek su veoma retke i praktično se svode na nešto češću pojavu urogenitalnih infekcija ali se one u velikoj meri uz dobar savet lekara mogu prevenirati.
Ono što je neophodan uslov da se ovi lekovi mogu dati pacijentima je očuvana funkcija bubrega. I ovi lekovi se mogu kombinovati sa drugim lekovima za lečenje šećerne bolesti .
SAVREMENI LEKOVI SU POTREBA A NE HIR
Savremeni lekovi za lečenje dijabetesa tip 2 predstavljaju pravu revoluciju u savremenoj dijabetologiji jer ne samo da dovode do dobre glikoregulacije koja je i vremenski održiva nego deluju i na sve ostale faktore rizika, pre svega na telesnu težinu i arterijski pritisak i tako značajno smanjuju rizik od nastanka daljih komplikacija kojih se i pacijenti i lekari najviše plaše.
Svojim mehanizmom delovanja oni deluju i na osnovne defekte koji postoje u osnovi šećerne bolesti i praktično štite ćelije pankreasa koje prozvode insulin od daljeg propadanja i na taj način zaustavljaju u izvesnoj meri dalju progresiju bolesti.
Dobra podnošljivost ovih lekova kao i retka pojava hipoglikemija su ono što umnogome popravlja kvalitet života pacijenata i što čini da se oni osećaju zdravijim i motivisanijim u borbi sa ovom hroničnom bolešću. A motivisanost i želja pacijenta da aktivno učestvuje u svom lečenju je osnova dobre saradnje lekar-pacijent koja jedino može doneti željeni rezultat.
Dostupnost savremene terapije je neophodna kako bi u borbi sa dijabetesom koj predstavlja najčešće hronično nezarazno oboljenje na svetu izašli kao pobednici.
