Gojaznost povećava rizik od hospitalizacije kod COVID-19, naučno je potvrđenao. Gojaznost smanjuje otpornost na sve respiratorne infekcije a ne samo na one izazvane korona virusom. Zašto je to tako odgovor nam je dala dr Elzana Čikić, Endokrinolog KCCG.
Broj gojaznih se u cijelom svijetu značajno uvećava i predviđa se da će se brojke udvostručiti do 2035. godine. Epidemija gojaznosti utiče na težinu pandemije COVID-19.
Da li je gojaznost bolest ili životni stil?
Američka medicinska asocijacija (American Medical Association) je već klasifikovala gojaznost kao bolest. To je zdravstveno stanje koje zaslužuje pažnju, razumijevanje i podršku kao i svaka druga bolest1.
Gojaznost i bez COVID infekcije, ozbiljno utiče na zdravlje: smanjuje očekivano trajanje života kod muškaraca za 4,2 godine, a kod žena za 3,5 godine, dok morbidna gojaznost kod muškaraca skraćuje životni vijek za 9,2 godine, a kod žena za 7,7 godina. Gojaznost povećava rizik od arterijske hipertenzije, infarkta miokarda, šloga, srčane insuficijencije, diabetesa tip 2, nealkoholne bolesti jetre i raznih vrsta karcinoma.
Gojaznost povećava rizik od respiratorinih infekcija
Poznato je da gojaznost narušava imunitet na respiratorne viruse, poput gripa i smanjuje odgovor na vakcinu protiv gripa (Green, 2017). Visok nivo šećera u krvi i dijabetes kod gojaznih, takođe su povezani s povećanim morbiditetom i smrtnošću od infekcija drugim koronavirusima, na primjer onim koji dovodi do ozbiljnog akutnog respiratornog sindroma (SARS) 2003. godine i bliskoistočnog respiratornog sindroma (MERS) iz 2012. godine.
Gojaznost povećava rizik loših ishoda od COVID-19
Gojaznost povećava rizik (utrostručuje) od hospitalizacije kod infekcije COVID-19.
Studije slučajeva COVID-19 sugerišu da su rizici od hospitalizacije, prijema u jedinicu intenzivne njege, neinvazivne, invazivne mehaničke ventilacije i smrti veći s porastom BMI.
Povećani rizik za hospitalizaciju ili smrt posebno je izražen kod mlađih od 65 godina.
Kineska metaanaliza koja se bavila istraživanjem loših ishoda COVID-19 je pokazala da gojazne osobe imaju 2x veći rizik za loše ishode u odnosu na normalno uhranjene, a smrtnost od COVID-19 se naglo povećava pri visokim BMI. Osobe sa BMI do 40kg/m2 imaju za 40% veći rizik, a one sa BMI većim od 40% imaju za 90% veći rizik. Komorbiditeti udruženi sa COVID-19 po učestalosti su: hipertenzija, gojaznost, diabetes tip 2, hronične bolesti pluća (asthma, HOBP), kardiovaskularne bolesti (koronarna bolest, kongestivna srčana slabost), neurološke bolesti, hronična bolest bubrega, imunosupresivna stanja, gastroenterološke bolesti, bolesti jetre, bolesti krvi, reumatološke/ autoimune bolesti.
Zašto gojaznost povećava rizik od lošeg ishoda COVID-19?
Disregulacija imunološkog sistema tokom SARS-CoV-2 infekcije kod gojaznih
Virus prodire u ćeliju vezujući se preko svog spike proteina za ACE-2 receptor na ćelijskoj membrani. Ulaskom u ćeliju izaziva: a). Direktan citotoksični efekat. b). Dovodi do disregulacije sestema renin-angiotenzin, a to dovodi do vazokonstrikcije i povećanja propustljivosti krvnih sudova, oštećenja endotela, povećane produkcije trombina i povećane skolonosti ka stvaranju krvnih ugrušaka. c). Sve navedeno vodi u disregulaciju imunološkog sistema, pada produkcije T-limfocita, hiperaktivnosti imunološkog sistema sa stvaranjem zapaljenskih medijatora koji vode u tzv citokinsku oluju.
Masno tkivo. Hipertrofično masno tkivo kod gojaznih nije puki depo masti, već se ponaša kao aktivan endokrini organ i sekretuje brojne proinflamatorne citokine IL-6, IL-1, TNF-alfa, kao i protrombogene, vaskularne faktore: PAI-1, VEGF, tako da gojazne osobe i prije Sars-CoV-2 infekcije imaju niskoprogresivno, sistemsko zapaljenje i oštećen imunološki sistem. Takođe hipertrofično masno tkivo eksprimuje veći broj ACE-2 receptora što virusu omogućuje veći broj ulaznih mjesta. Disfunkcionalne mezenhimske matične ćelije masnog tkiva takođe igraju presudnu ulogu u podsticanju sistemske upale doprinoseći citokinskoj oluji i promovišući plućnu fibrozu, uzrokujući ARDS (akutni respiratorni distres sindrom), karakterističan za teški COVID-19.
Respiratorni sistem gojazne osobe je izmijenjen u odnosu na normalno uhranjene. Gojaznost smanjuje vitalni kapacitet i rezervu pluća i otežava ventilaciju. Smanjena je pokretljivost i elastičnost dijafragme, što vodi sniženju ventiliranja pluća. Veoma često gojazne osobe imaju sleep apnea syndrom (zastoj disanja u snu) što vodi većoj prijemčivosti gojazne osobe za virus, lošijem kliničkom toku i povećanoj smrtnosti.
Kardiovaskularni sistem gojazne osobe. Gojazni veoma često imaju pridružene komorbiditete: arterijsku hipertenziju, insulinsku rezistenciju, diabetes, što gojaznost, samu po sebi čini protrombogenim stanjem, koje se višestruko uvećava nakon infekcije SARS-CoV-2.
Covid-19 je ukazao na potrebu dodatne pažnje na prevenciju i upravljanje gojaznošću
Svjetska federacije za gojaznost (World Obesity Federation) je izašla sa stavovima da se
- gojaznost deklariše kao oboljenje,
- da gojazne osobe imaju prioritet prilikom PCR testiranja i
- da gojazne osobe imaju prioritet za vakcinaciju
S obzirom na rizike povezane sa COVID-19, moramo podržati sve pojedince da žive aktivno i zdravo. Sistemski pristup promjenama zahtijeva vrijeme, ali pojedinci moraju pomoći u zaštiti sebe i svoje porodice tokom pandemije, odmah.
Zdrava ishrana
Zdrava ishrana s puno svježeg voća i povrća, nemasnih proteina, integralnih žitarica, restrikcija kalorija, pomažu u gubitku kilograma i sprečavanju gojaznosti. Dobra ishrana pomaže u održavanju optimalnih imunoloških funkcija, a i u prevenciji dijabetesa tip 2 i kardiovaskularnih bolesti, koje takođe povećavaju rizik od teških ishoda COVID-19.
Fizička aktivnost
Redovna tjelesna aktivnost pomaže u redukciji kilograma, popravlja san, popravlja kvalitet života, smanjuje psihološku napetost. Fizička aktivnost takođe smanjuje rizik od bolesti koje povećavaju šanse za teški tok COVID-19 kao što su bolesti srca i dijabetes tip 2. Nova istraživanja sugešu da pomaže i u jačanju imunološke funkcije.
Dovoljno sna
Nedovoljno spavanje povezano je s depresijom, kao i sa hroničnim bolestima poput gojaznosti, kardiovaskularnim bolestima, dijabetesom tip 2.
U zaključku, prevencijom gojaznosti se može značajno smanjiti morbiditet i mortalitet kako od nezaraznih hroničnih bolesti, tako i od infektivnih bolesti. Broj umrlih od COVIDA-19 je mogao biti značajno manji da je bilo manje gojaznih među inficiranim.
Možda če vas interesovati i: COVID 19 vakcinacija bolesnika sa autoimunskim i inflamatornim reumatskim bolestima
Dr Elzana Čikić, Endokrinolog KCCG Podgorica
Reference
- Theodore K. Kyle, Emily J. Dhurandhar, David B. Allison Regarding Obesity as a Disease: Evolving Policies and Their Implications Endocrinol Metab Clin North Am. 2016 Sep; 45(3): 511–520
- Andreas Ritter, Nina Naomi Kreis, Frank Louwen, Juping Yuan. Obesity and COVID-19: Molecular Mechanisms Linking Both Pandemics. Int. J. Mol. Sci. 2020, 21(16), 5793; https://doi.org/10.3390/ijms21165793
- Tillman K. National Coverage Analysis (NCA) Tracking Sheet for Obesity as an Illness (CAG-00108N) CMS.gov. 2004 Available at: https://www.cms.gov/medicare-coverage-database/details/nca-tracking-sheet.aspx?NCAId=57&TAId=23&IsPopup=y&bc=AAAAAAAAAgAAAA%3D%3D&. Accessed November 20, 2015.
- Kalligeros, Markos, et al. “Association of Obesity with Disease Severity Among Patients with Coronavirus Disease 2019. Obesity, 28, no. 7, 2020, pp. 1200-1204., DOI:10.1002/oby.22859.
- “Summary for Patients: Obesity and Risk for Adverse Outcomes Among Patients Diagnosed with COVID-19.” Annals of Internal Medicine, 2020, DOI:10.7326/p20-0011.
- COVID-19 and Obesity: The 2021 Atlas. The cost of not addressing the global obesity crisis. March 2020
